Iluzjonista (L’illusioniste) to film animowany wyreżyserowany przez Sylvaina Chometa, oparty  na  scenariuszu napisanym w 1956 r. przez znanego francuskiego aktora, mima i reżysera Jacquesa Tati. Miał on być odpowiedzią aktora na wstyd związany z porzuceniem dziecka i zaznaczyć publicznie jego istnienie. Scenariusz był wręcz osobistą wiadomością do córki napisaną przez Tatiego. Współscenarzystą powstałego pomiędzy scenariuszami do filmów Mój wujaszek a Playtime tekstu, był długoletni współpracownik Henri Marquet.

Tati porzucił swoją najstarszą córkę, Helgę Marie-Jeanne Schiel, kiedy ta była jeszcze niemowlęciem. Skazało go to w owym czasie na potępienie w środowisku artystów musicalowych, gdyż jak głosi plotka, zmusił także matkę Helgi do podpisania papieru, w którym zrzekła się ona jakichkolwiek roszczeń wobec ojca dziecka. Nigdy także nie dążył do spotkania ze swoją najstarszą córką. To, że nie została ona wspomniana w żadnej dedykacji odnośnie filmu spotkało się z wielką dezaprobatą jej bliskich i rozpoczęło spór opisywany w prasie.



Oskarżono Chometa o wyrzucenie poza nawias filmu całego wydźwięku historii rozbitej rodziny. Chomet twierdził natomiast, że Tati napisał swój scenariusz dla córki Sophie Tatischeff, ponieważ miał poczucie winy z powodu częstych podróży, które uniemożliwiły mu spędzanie z nią czasu. W wywiadzie z czerwca 2010 r., którego udzielił „The National” Chomet wyrażał się o sytuacji następująco: W pełni rozumiem dlaczego on (Jaques Tati) tego nie nakręcił (Iuzjonisty). To było dla niego zbyt osobiste i mówiło o rzeczach, które znał zbyt dobrze, woląc je skryć za postacią pana Hulot. W oryginale scenariusza Tati umieścił miejsce akcji w Czechosłowacji, lecz Sylvain Chomet zmienił je na Szkocję późnych lat 50-tych.

Opis filmu
Historia rozgrywa się w Edynburgu lat 50-tych XX wieku. Głównym bohaterem jest iluzjonista przedstawiający się na plakatach, jako Tatischeff (oryginalne nazwisko Tatiego) - animowana wersja samego Jacquesa Tati, stworzona przez Laurenta Kirchera. Film przedstawia historię starzejącego się artysty music-hallowego, którego paryska kariera dobiegła końca. Zmuszony jest więc podróżować bez przerwy pomiędzy miastami i wsiami, aby prezentować swój numer magiczny w podrzędnych barach i parkach. Udaje się w związku z tym na Wyspy Brytyjskie, gdzie jego sztuka nie wytrzymuje porównania z nową modą na zespoły typu „The Britoons”. Kieruje się więc do prowincjonalnej Szkocji, do której nie dotarła jeszcze wielkomiejska kultura z nowymi artystami sceny muzycznej.



Spotyka tam na swojej drodze młodą dziewczynę – Alice, która posiadając w sobie zachwyt i naiwność dziecka, całkowicie wierzy w jego sztuczki uważając je za prawdziwą magię. Iluzjonista czując ponownie misję uprawianego zawodu, zaczyna starać się w swoich występach, aby ją uszczęśliwić. A ona obdarza go coraz większym zachwytem. Oboje przeprowadzają się razem do Edynburga, gdzie magik obdarowuje Alice drobiazgami, za każdym razem udając, ze je wyczarowuje.
Obserwujemy przebudzenie dziewczyny z miejscowego kopciuszka w pięknego łabędzia. W momencie, kiedy na ich drodze staje uczucie iluzjonista wycofuje się pozostawiając dziewczynie drobną sumę oraz wiadomość, że to co robił to były tylko sztuczki. Za słowami reżysera: to nie jest romans, to bardziej relacja, jak pomiędzy ojcem a córką.

Zapowiedź Chometa przed czytaniem scenariusza w 2006 r.
w London Film School: Wielki francuski komik Jacques Tati napisał scenariusz „Iluzjonisty” mając zamiar zrobić go razem z córką. Skatalogowany w archiwum Centre National de la Cinematographie, w budzącej tece „Film Tati numer 4”, scenariusz wpadł w ręce Chometa przypadkiem, dzięki spadkobiercom spuścizny po Tatim – Jerome Deschamps i Macha Makeieff. Jednakże początkiem tej historii był wpływ Tatiego na rozwój artystyczny Chomąta, który reżyser często podkreślał. Chomet zgłosił się do spadkobierców po zgodę na wykorzystanie fragmentu filmu Tatiego Dzień świąteczny (jest to fragment, który tytułowe trio ogląda w telewizji) i w ten sposób dowiedział się o nigdy niepublikowanym scenariuszu.



Sam Chomet powiedział, że najmłodsza córka Tatiego, Sophie Tatischeff, sugerowała zawsze aby nakręcono go jako film animowany. Nie chciała ona, aby jej ojca grał aktor. Sophie Tatischeff zdążyła udzielić Chometowi zgody na ekranizację jeszcze przed premierą Tria z Belleville (zmarła 27.10.2001, dwa lata przed francuską premierą Tria z Belleville - 11.06.2003).

Film został zrobiony w Edynburskim studio Chometa Django Films, przez międzynarodową grupę artystów animacji. Koszt w wysokości 10 milionów funtów został pokryty przez Pathe Pictures. W lutym 2010 r. na konferencji prasowej Chomet przyznał jednak, że koszty wzrosły do 13 mln funtów. „The Herald” napisał, że w produkcję zaangażowanych było 180 artystów, spośród których 80 pracowało wcześniej przy Trio z Belleville. W „The Scotsman” Chomet nadmienił jednakże, że przy produkcji pracowało aż 300 ludzi i 80 animatorów. Film był animowany głównie w szkockich studiach w Edynburgu (Django Film) i Dundee (ink.digital), z późniejszymi animacjami wykonanymi w studiach w Paryżu i Londynie. Ok. 5% prac wykonanych zostało w Korei Płd. (proces generowania klatek pośrednich, czyszczenie).

Pierwsze ujęcia filmu zostały pokazane na festiwalu w Cannes w 2008 r. W styczniu 2010 r. ogłoszono, że premiera filmu będzie miała miejsce na festiwalu w Berlinie w lutym. Film otwierał Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Edynburgu 16.06.2010 r. Pathe Pictures dystrybuowało film na ekrany francuskich i brytyjskich kin, dystrybucją w innych krajach zajmowały się: Japonia (Klockworx), Włochy (Cinema 11), Grecja (Nutopia), USA (Sony Pictures Classics), Benelux (Paradiso), Rosja i Bliski Wschód (Phars Film). Pierwszy oficjalny transfer filmu powstał w Rosji i został wypuszczony 13.03.2010. Film wszedł do kin we Francji 16.05.2010.



Biografia twórcy scenariusza
Jacques Tati, właściwie Jacques Tatischeff (ur. 9 października 1907 w Le Pecq, zm. 4 listopada 1982 w Paryżu) – wywodzący się z arystokratycznej rodziny rosyjskich emigrantów francuski aktor i reżyser, określany często mianem francuskiego Chaplina. Swoją karierę rozpoczynał jako sportowiec, aby później związać się ze sceną musicalową, wystawiał własne przedstawienia, brał udział w projektach innych twórców. Najbardziej znany, jako bohater krótkich filmów komediowych w reżyserii René Claira. Dialog zawsze odgrywał w jego filmach rolę marginalną, ważniejszy był żart inscenizacyjny, humor sytuacyjny i sama charakterystyczna postać kreowana przez Tatiego (grał sylwetką, twarzą, strojem). Do swoich filmów sam pisał scenariusze, sam je produkował, reżyserował, odtwarzał w nich główną rolę starając się zawrzeć w sowich produkcjach refleksję dotyczącą sytuacji człowieka we współczesnym świecie. Jego filmy, wysmakowane wizualnie i dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, zaskakiwały gagami, które oprócz głównego bohatera wywoływały także inne postacie. Jego najbardziej znanymi bohaterami są pan Hulot i listonosz Francis. Zawsze są to jednak osamotnione postaci, skłaniające do refleksji a martwe przedmioty, otoczenie postaci w filmach Tatiego nabierają nowego znaczenia. Z racji licznych występów i produkcji Tati był niezależny finansowo, co nie uchroniło go przed klęską finansową po ostatniej produkcji pełnometrażowej Pan Hulot wśród samochodów, realizowanej w nowatorskiej wtedy technice 70 mm stereo.

Filmografia:

Reżyser:
1938 : Retour à la terre (krótki metraż) (film zaginął)
1947 : L'École des facteurs (krótki metraż)
1949 : Dzień świąteczny
1953 : Wakacje pana Hulot
1958 : Wujaszek
1967 : Playtime
1971 : Pan Hulot wśród samochodów
1974 : Parada
1978 : Forza Bastia (krótki metraż)
Aktor:
1932 : Oscar, champion de tennis reż. Jack Forrester (krótki metraż + scenariusz)
1934 : On demande une brute reż. Charles Barrois (krótki metraż + scenariusz)
1935 : Gai dimanche reż. Jacques Berr (krótki metraż + scenariusz)
1936 : Soigne ton gauche, reż. René Clément (krótki metraż + scenariusz)
1945 : Sylvia i fantom reż. Claude Autant-Lara
1946 : Diabeł wcielony reż. Claude Autant-Lara
1947 : Szkoła listonoszy reż. Jacques Tati (krótki metraż)
1949 : Dzień świąteczny reż. Jacques Tati
1953 : Wakacje pana Hulot reż. Jacques Tati
1958 : Wujaszek reż. Jacques Tati
1967 : Cours du soir reż. Nicolas Ribowski (krótki metraż + scenariusz)
1967 : Playtime reż. Jacques Tati
1971 : Pan Hulot wśród samochodów reż. Jacques Tati
1972 : Obraz uz obraz (seria Telewizji jugosłowiańskiej, Belgrad)
1974 : Parada reż. Jacques Tati
1978 : Forza Bastia 78, współtworzył dokument wraz z córką Sophie Tatischeff (montaż)



Biografia reżysera
Sylvain Chomet urodził się 10 listopada 1963 roku w Maisons-Laffitte, Francja. W 1982 r. zdał maturę w liceum plastycznym, aby w 1984 r. zapisać się do l'École supérieure des arts appliqués Duperré, której nie ukończył. Po przenosinach do Angoulême (słynącego ze swojego Festiwalu komiksów), w 1987 r. obronił dyplom w Wyższej Szkole Sztuk Wizualnych. Chomet swój pierwszy komiks „Sekrety ważki” opublikował w 1986 r. W 1988 r. przeniósł się do Londynu, gdzie pracował, jako animator w studio Richarda Pudrum. Jako freelancer pracował także dla takich klientów, jak Prinicipality, Renault, Swinton, Swissair. W 1991 r. rozpoczął pracę nad swoją pierwszą animacją pt.: „Stara dama i gołębie” przy której pomagał mu rysownik Nicolas de Crecy, stając się jego współpracownikiem na najbliższe lata. W 1993 r. napisał dla czasopisma „À Suivre” historię pt.: Dziadek Leon, do której ilustracje wykonał de Crecy. Opublikowana w 1995 r., rok później zdobyła nagrodę Rene Goscinny’ego. Jeszcze w 1993 r. Chomet przeprowadził się do Kanady, gdzie kończył prace nad Starą damą i gołębiami, który to film zdobył liczne nagrody, m.in. BAFTA, główną nagrodę festiwalu w Annecy, nagrodę Cartoon d’Or, nominację do Cezara, czy nominację do Oskara w kategorii najlepszy krótkometrażowy film animowany. W 1997 r. opublikował we współpracy z Nicolasem de Crecy Brzydki, biedny i chory, który to komiks pozwolił mu wygrać nagrodę Alph-Art dla najlepszego komiksu na festiwalu komiksu w Angoulême. Dzięki sukcesowi pierwszego filmu, wspomagany przez studia animacji z całego świata (m.in. Belgii, Kanady, Wielkiej Brytani) rozpoczął pracę nad filmem długometrażowym. Jego film Trio z Belleville, opowiadający historię kolarza Championa, jego babci – Madame Souzy, trzech śpiewaczek i psa Bruno, był nominowany w 2003 r. do Oscara w dwóch kategoriach – najlepszy film animowany orz najlepsza piosenka. Mimo wielu nominacji, także na innych festiwalach, film ten zdobył niewiele nagród, pozwolił jednak szerokiej publiczności poznać nazwisko Chometa. Niestety Nicolas de Crecy oskarżył w tym czasie reżysera o plagiat co było powodem zerwania ich wieloletniej współpracy.



Strona wizualna przypominała bowiem styl wczesnego komiksu de Crecy pt.: Le Bibendum Céleste. W 2004 r. Chomet otworzył w Edynburgu swoje studio Django Animation, które przemianowano później na Django Films. W 2005 r. wyreżyserował jedną z części filmu fabularnego Paris, je t’aime, która to nowela (Wieża Eiffella) była pierwszą pracą z aktorami w dorobku reżysera. Następnym filmem, któremu Chomet się poświęcił był Iluzjonista, którego premiera, po licznych zmianach daty (pierwsza wersja zakładała, iż film będzie gotowy już w 2007 r.) odbyła się podczas Berlinale w marcu 2010 r. Drugi projekt reżysera pt.: Barbacoa, który miał być wyświetlany jeszcze w 2005 r., nie doszedł do skutku z powody braku funduszy. Pierwszym komputerowo animowanym filmem Chometa miał być The Tale of Desperaux ale został on zwolniony z pracy nim obraz powstał. Sam reżyser twierdził, że nie był w stanie wytrzymać środowiska w jakim przyszło mu pracować. Obecnie skupia się na promocji obrazu Iluzjonista.

Filmografia:

1998: La Vieille dame et les pigeons (Stara Dama i gołębie) (krótkometrażowy)
2003: Les Triplettes de Belleville (Trio z Belleville)
2006: Paris, je t'aime (nowela Wieża Eiffela)


Film otwiera Festiwal Etiuda&Anima w Krakowie – 19. listopada,
premiera kinowa - 26. listopada


The Illusionist (Iluzjonista) (2010)
Scenariusz oryginalny: Jaques Tati
Adaptacja i reżyseria: Sylvain Chomet
Czas trwania filmu: 90 minut
Język: francuski, napisy polskie
Film Pathe, Django Films
Francja, 2010
Kolor

źródło: materiały promocyjne dystrybutora - HAGI FILM

TATI W AGRAFCE