Tym wszystkim, którzy pominęli Logikomiks myśląc, że będą mieli do czynienia z pozycją dydaktyczną, od razu śpieszę donieść, że popełnili błąd. Gdyby zrobić komiks o życiu, twórczości i myśli Charlesa Baudelaire'a, nikt nie ośmieliłby się nazwać tego dydaktyzmem. Porównanie Bertranda Russella – matematyka, filozofa, działacza społecznego – do Baudelaire'a jest zapewne dość ryzykowne, ale podoba mi się pewna analogia, jaką tu znajduję – obaj wymienieni próbowali poszerzać granice poznania, opisać nieopisane i docierali do punktów niedostępnych zwykłym śmiertelnikom. Zastanawiające jest to, że tego typu próby – czy chodzi o duszę, umysł ludzki, czy matematykę – są jednakowo niebezpieczne i wiodą często do szaleństwa. Jednak twórcy nie nadużywają tego romantycznego obrazu geniusza. Logikomiksowi daleko do infantylnych tworów w rodzaju Pięknego Umysłu. Poetyka opowieści, mimo pewnej dozy epickości, stroni od epatowania tanim efekciarstwem. Mimo kojarzonej z popkulturą formy powieści graficznej, ważna jest tu przede wszystkim myśl Russella, a nie granie na uczuciach czytelników czy sprzyjanie masowym gustom.
Inną ważną postacią w opowiadanej historii jest Ludwig Wittgenstein – człowiek, który wychodząc z teorii opracowanych przez Russella – podważa je, lecz zarazem popycha filozofię i logikę dalej.
Już sam prolog jest swoistym vulgar display of power i rozwiewa wszelkie obawy i wątpliwości co do siły wyrazu. Autorzy wchodzą w historię jak w masło i upewniają nas, że rozumieją medium, nie boją się bawić formą i nie będą nam serwować lekturki uzupełniającej podręczniki szkolne. Co prawda nie do końca podoba mi się konwencja plastyczna, jaką prezentuje pracujący przy tym projekcie duet rysowników, ale w ostatecznym rozrachunku to tylko nieistotny szczegół, który szybko zaakceptowałem, widząc, z jakiej klasy rzemieślnikami mam do czynienia. Nie chodzi już o to, że doskonale stosują wszelkie rozwiązania formalne, a o takie szczegóły, że gdy narracja głosi prowadził mnie tam przez puste sale rozbrzmiewające echem, to potrafią za pomocą dwóch prostych sekwencji oddać znaczenie tego zdania. Dlatego też to, co ostatecznie najbardziej drażniło mnie w tym komiksie, to mnogość onomatopei – nie dlatego, że mam coś przeciwko nim, ale tutaj są one wyjątkowo brzydko zaprojektowane, poza tym uważam, że rysownicy przy odrobinie inwencji na pewno znakomicie poradziliby sobie bez nich.
Pewnie zaraz ktoś mi wytknie, że nie powinno się takich rzeczy pisać w recenzji, ale uczciwie przyznaję, że siadając do tego tekstu miałem wrażenie, że sprawa mnie przerasta. Jak nie popadając w nadęcie napisać o komiksie, który bardzo klarownie opowiada o trudnych sprawach? Nie jestem umysłem ścisłym czy nawet racjonalistą, a i logika nie jest moją najmocniejszą stroną – rozpatrywałem ten twór jako komiks, a w tych kategoriach jest dziełem znakomitym. W trakcie lektury, sprowokowany rozważaniami Wittgensteina na temat roli słowa w filozofii, zacząłem rewidować swój pogląd na temat komiksu jako formy komunikacji. Podejrzewam, że te tropy podkładane czytelnikom są świadomymi krokami twórców. To sprawia, że Logikomiks to album, który faktycznie możemy pokazać laikowi jako coś reprezentatywnego dla tej formy narracji. Ani go nie zniesmaczy, ani nie zostawi z wrażeniem infantylności, a na pewno zapozna z możliwościami medium, a może i skłoni do osobistych rozważań nie tylko na temat jego treści, ale też formy wyrazu, jaką jest komiks.
Logikomiks. W poszukiwaniu prawdy
Christos H. Papadimitriou, Alecos Papadatos, Apostolos Doxiadis, Annie Di Donna
Wydawnictwo WAB, 2011
Krzysztof Ryszard Wojciechowski - twórca Rękopisu znalezionego w Arkham. Publicysta mocno związany z kontrkulturą. Pisze o komiksach, muzyce i filmie. Na co dzień współpracuje z Kolorowymi Zeszytami i Magazynem Muzycznym Apostazja. Jego teksty można przeczytać również na łamach Dwutygodnika i w transgresyjnym piśmie Ulvhel. Z biegiem lat coraz mniej przypomina Jima Morrisona, a coraz bardziej Howarda Phillipsa Lovecrafta. Mieszka w Oleśnicy z dziadkiem i dwoma królikami.