Do „Manru” krytycy odnosili się rozmaicie – i z entuzjazmem, i niechętnie. Prawda jednak leży gdzieś pośrodku – nie jest to opera wybitna, niemniej jednak ma niewątpliwe walory muzyczne, ze względu na to że sytuuje się gdzieś pomiędzy operą romantyczną a dramatem muzycznym. Aby utrzymać ciągłość akcji, Paderewski zrezygnował z podziału na klasyczne numery wokalne na rzecz przenikania się poszczególnych scen. Choć tekst libretta brzmi grafomańsko, to można w nim znaleźć ciekawą niejednoznaczność i brak moralizatorstwa.

Właśnie tę wieloznaczność postanowił wykorzystać Marek Weiss, reżyser najnowszej inscenizacji „Manru” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. W efekcie, w I akcie zamiast góralskiego folkloru obserwujemy współczesny dom weselny, a w kolejnych – zamiast kuźni Cygana Manru widzimy szopę z Harleyem, zaś grupa Cyganów wjeżdża w iście hollywoodzkim stylu, nie kolorowym taborem, a motocyklami. Marek Weiss zrobił spektakl na wskroś współczesny. I mimo pewnych odstępstw bliski oryginałowi. Cyganie wprawdzie zostali zamienieni w harleyowców, a górale w hermetyczne społeczeństwo, w którym króluje ksenofobia, ale dzięki temu Marek Weiss zaprezentował ciekawą opowieść o pojawieniu się Innego, o jego nieudanej próbie adaptacji i spotykającym go wykluczeniu.

Zmianie uległo również zakończenie. Zamiast tragicznej śmierci Ulany, porzuconej przez Manru, otrzymujemy szczęśliwy koniec – opiekę nad góralką roztacza zielarz Urok. I choć reżyser w ciekawy sposób ukazał intymność pomiędzy bohaterami, i połączył to z elementami dużego widowiska, razić może, że opowiadana z rozmachem historia zbliża się niebezpiecznie do „love story” z ckliwym happy endem.

Niemniej jednak mocną stroną tego spektaklu jest przede wszystkim obsada: Ewa Tracz jest znakomitą Ulaną, podobnie Mikołaj Zalasiński, który gra zakochanego w niej Uroka. Słowak Peter Berger w roli tytułowej radzi sobie wręcz fenomenalnie, a jego akcent słyszany w trakcie partii wokalnych nadaje postaci Manru ciekawego charakteru.

I już chyba taki los tej opery: z jednej strony zachwyca, z drugiej pozostawia lekki niedosyt. Mimo to dobrze, że została przypomniana, bo „Manru” w wykonaniu Teatru Wielkiego – Opery Narodowej to opera po prostu dobra, i okazuje się, że niesłusznie zapomniana. W rękach umiejętnego reżysera pod wieloma względami okazuje się też niezwykle aktualna.

Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie

Ignacy Jan Paderewski, „Manru”

reżyseria: Marek Weiss

scenografia: Kaspar Glarner

dyrygent: Grzegorz Nowak

reżyseria światła: Maciej Igielski

projekcje video: Bartek Macias

Obsada: 

Manru – Peter Berger

Ulana – Ewa Tracz

Urok – Mikołaj Zalasiński

Jadwiga – Anna Lubańska

Aza – Monika Ledzion-Porczyńska

Jagu – Łukasz Goliński

Oros – Dariusz Machej

Fot. Krzysztof Bieliński