_„Istnieje magiczny kamień, który kładziesz przed sobą... I wypłakujesz przed nim wszystkie swoje cierpienia, wszystkie nieszczęścia, cały swój ból, całą nędzę... któremu powierzasz to wszystko, co leży Ci na sercu, a czego nie śmiesz zdradzić innym... Mówisz do niego. Mówisz. A kamień Cię słucha, wchłania Twoje słowa, wszystkie sekrety, aż któregoś dnia wybucha. Rozpryskuje się na kawałki. A wtedy Ty uwalniasz się od wszystkich cierpień, wszystkich zmartwień”_.
Kameralna, trzymająca w napięciu do ostatniej strony książka Atiqa Rahimiego zdobyła Nagrodę Goncourtów 2008. To poetycka, a momentami szokująca opowieść o kilku dniach z życia młodej kobiety. Nigdy nie poznamy jej imienia, jednak przedstawione w reminiscencjach losy zapadną nam w pamięć.
Historia dzieje się w Afganistanie, lub gdzie indziej. _Her story_ przedstawiona jest w formie monologu zniewolonej więzami krwi i małżeństwa kobiety. Narratorka, posłuszna zasadom i obyczajom islamu, dogląda ciężko rannego, nieprzytomnego męża. Wokół panuje wojna, eksplozje bomb mieszają się z krzykami mordujących i mordowanych. Kobieta, zdana tylko na siebie, w nieludzkich okolicznościach zdobywa się na to, by wyznać „swojemu” mężczyźnie najgłębiej skrywane tajemnice. Niektóre z nich to smutne historie, niektóre – potworne sekrety i traumy z minionych czasów. Opowieść o jej prawdziwym życiu – ujawniające szczegóły z biografii wcześniej niewypowiedziane na głos – zawiera też wyrazy frustracji, treści niespełnionych marzeń, wszystko to, czego nie śmiała przekazać, ujawnić komukolwiek wcześniej.
Napisana sprawozdawczym, pozornie beznamiętnym językiem, przypominającym nieco scenariusz filmowy książka w rzeczywistości kipi od emocji.
Tytuł powieści (oryg. w języku farsi) nawiązuje do perskiego mitu o kamieniu cierpliwości, któremu powierza się swoje tajemnice, a który w końcu wybucha, przynosząc wolność temu, kto mu się zwierzył. Kamień cierpliwości (_syngué sabour_), któremu zawierza się cierpienia i smutki, słucha wypowiedzi człowieka, chłonie każde słowo, aż pewnego dnia pęka, przynosząc wyzwolenie temu, kto mu się zwierzył.
*GŁOSY O KSIĄŻCE*
Bohaterką swej opowieści uczynił [Rahimi] kobietę doglądającą nieprzytomnego, rannego w potylicę męża, bojownika-ekstremistę. To właśnie unieruchomiony mężczyzna odgrywa rolę „kamienia cierpliwości”. W ciasnym pokoju, w „Afganistanie albo gdzie indziej”, stopniowo wchłania sekrety i krzywdy swej żony: życie w okowach tradycji i wojny, frustracje, rozczarowania, sprytne wybiegi, jakich się dopuszczała, by utrzymać męża przy sobie, drobne oszustwa, ukradkowe przyjemności... „Zwyczajne” życie kobiety, która „z przydziału” została wydana za islamistycznego bohatera.
Powieść przypomina rygorystyczny scenariusz – rozpisany na zbliżenia, cięcia, dialogi. Przeciwwagą dla matematycznej dokładności jest język – poetycka i rytmiczna francuszczyzna, naśladująca czasem perskie konstrukcje gramatyczne. Dlaczego autor wybrał taką formę wyrazu? Odpowiedzi należy szukać w życiorysie Rahimiego – pisarza i filmowca, dwujęzycznego Afgańczyka o podwójnym obywatelstwie.
– *Magdalena Kamińska-Maurugeon*, tłumaczka książki
Jeden z moich przyjaciół powiedział mi: Twój kamień cierpliwości, sangué sabour, to język francuski: na ten język mogłeś przelać wszystkie cierpienia, myśli, itd. Oczywiście już wcześniej pisałem książki w języku farsi, ale nie miałem w nim takiej swobody w pisaniu o życiu wewnętrznym. Język francuski bardzo mi w tym pomógł. Jak by nie było, język ojczysty to język, w którym poznajemy świat, własne ograniczenia, tabu, zakazy. Nawet tu, we Francji, język ojczysty narzuca własne tabu, własne zakazy. Tylko drugi język daje nam możliwość swobodnego wyrażania się.
– *Atiq Rahimi*, autor _Syngué Sabour. Pierre de panience_
W _Kamieniu cierpliwości_ Atiq Rahimi stwarza niezapomnianą postać anonimowej kobiety, oddając jej głos i możliwość wylania żalów za miliony innych, podobnych jej, kobiet.
– *Khaled Hosseini*, autor powieści _Chłopiec z latawcem_
*O Autorze*
*Atiq Rahimi* (1962) urodził się w Kabulu, w rodzinie intelektualistów i frankofilów. W latach 80. emigrował z ogarniętego wojną Afganistanu. Wykształcony na Sorbonie pisarz i reżyser dzieli swój czas między Paryż i Kabul. Twórca pierwszej afgańskiej opery mydlanej i autor trzech książek w języku perskim, jedną z nich – „Terre et cendres” („Ziemia i popioły”) – przeniósł również na ekran. Film spotkał się ze sporym uznaniem krytyki, otrzymując w 2004 roku nagrodę specjalną na festiwalu w Cannes. Powieść *_Kamień cierpliwości_* uhonorowano prestiżowymi Goncourtami 2008. To pierwsza powieść Rahimiego napisana po francusku i pierwsza wydana po polsku.
_Kamień cierpliwości_
Atiq Rahimi
Wydawnictwo Literackie, 2009
« powrót