Katalog towarzyszący wystawie Sum is equal to the difference, którą do niedawna można było zobaczyć w siedzibie jej organizatora – Fundacji „No Local” – a obecnie w Galerii Szarej w Cieszynie, jest publikacją nietuzinkową. Już na pierwszy rzut oka kusi: niewielka książka w szarej, tekturowej okładce przepasana gumkami strzegącymi zawartości. Do nas należy otwarcie kolorowych gumowych kłódek tych niecodziennych pamiętników. Co się kryje wewnątrz? Wiele: zaczynamy od krótkiego tekstu mówiącego o założeniach wystawy (dla tych, którzy nie byli: Sum is equal to the difference była ekspozycją zbudowaną z indywidualnych i subiektywnych kadrów rzeczywistości, podejmowała próbę przedstawienia młodej polskiej fotografii – twórczości roczników 80.). Tekst ten jest również preludium tego, co zaraz po otwarciu katalogu wysypuje się z niego na nasze dłonie – reprodukcji prac artystów biorących udział w projekcie. Kuratorki wystawy – Kaśka Maniak i Patrycja Musiał – tłumaczą, że nietypowa forma katalogu (...) została pomyślana jako obiekt kolekcjonerski dla nas oraz że każdy egzemplarz może posłużyć też jako baza umożliwiająca stworzenie wystawy według prywatnego konceptu w dowolnym miejscu i czasie.
Dostajemy więc w prezencie pojedyncze zdjęcia i możemy z nimi zrobić co nam się żywnie podoba: możemy je komuś podarować, wysłać, powiesić na ścianie, użyć jako zakładki do książki... Każda z tych czynności stanie się swego rodzaju aktem twórczym, którego będziemy kurator(k)ami. Jest coś niezwykle ujmującego w tej perspektywie, w możliwości kontynuowania wystawy przez nas samych: dzięki nam ekspozycja rozrasta się w czasie i przestrzeni, nie pozostaje jedynie wspomnieniem, lecz namacalnie, materialnie wkracza w nasze prywatne życie. Mamy więc w dłoni to samo narzędzie, lecz możemy użyć go na różne sposoby.

Ta publikacja ma egalitarny charakter, działa na zasadzie flirtu z odbiorcą, swego rodzaju ekscytującej gry: dotknij, wybierz, powieś, opraw, podaruj... – oczywiście nie wszystko „nam” – artyst(k)om, mówiącym we wprowadzającym tekście kuratorkom – się spodoba, może nawet już na samą myśl o tym, co możesz zrobić, przechodzą nam po plecach ciarki, ale masz do tego prawo, możesz to odczytać inaczej, nawet strywializować, w sumie nie będziemy o tym wiedzieć, choć może znajdziemy kiedyś w tramwaju zdjęcie, które komuś wypadło z plecaka. Jesteśmy wspólnie uczestnikami tej przygody.
 
Oprócz reprodukcji prac katalog zawiera również wypowiedzi artystów biorących udział w wystawie. Zadano im następujące pytanie: Jakie jest miejsce fotografii-sztuki dzisiaj: przy jej rozpowszechnieniu i umasowieniu? Odpowiedzi wydrukowane są na papierze o dużym formacie przypominającym plakat, co znów kusi możliwością ekspozycji w zaciszach naszych domów. Ja miałam ochotę nie tylko powiesić ów „plakat” na ścianie, ale też zakreślić flamastrem te wypowiedzi, z którymi się zgadzam, tym samym eksponując też pozostałe, nie tak, moim zdaniem, trafne. Znów więc poczucie wolności, możliwości wyboru i jego pokazania. Nie twierdzę, że zdjęcia, które dostajemy do ręki i które stają się naszymi podopiecznymi, mogą funkcjonować zupełnie bez bagażu wcześniejszych zamierzeń czy to ich twórców, czy kuratorek wystawy, to u nich znajdziemy początek kłębka nici tworzących sieć relacji. Właśnie ta relacyjność znaczeń pierwotnych (jeśli takowe są) i tych nabytych później jest tu kołem napędowym, które, znów, jednocześnie łączy i dzieli, pozwalając na wytworzenie poczucia wspólnotowości.

Cieszy więc to, że katalog dokumentujący Sum is equal to the difference najprawdopodobniej nie stanie na półce, raczej ulegnie cudownej dezintegracji, po to tylko, by się rozprzestrzenić, rozplenić, działać jak rozsypane puzzle, do których producent nie dodał zdjęcia mającego z nich powstać obrazka.




Katalog fotografii/Be-A-Curator-Kit towarzyszący wystawie Sum is equal to the difference
Artyści biorący udział w projekcie:
Piotr Bekas, Tomasz Dubiel, Magdalena Kmiecik, Monika Kmita, Aleksandra Loska, Bartek Lurka, Weronika Ławniczak, Kaśka Maniak, Dawid Misiorny, Piotr Niepsuj, Witek Orski, Krzysztof Pacholak, Kuba Ryniewicz, Łukasz Wierzbowski
Kuratorki:
Kaśka Maniak, Patrycja Musiał
Galeria Szara, ul. Srebrna 1, Cieszyn, 06.07. – 31.08.2012.
No Local, ul. Sławkowska 14, Kraków, 26.05. – 16.06.2012.