Mózg człowieka, a w tym układ nerwowy, reguluje funkcje, pracę oraz zachowanie całego organizmu. Zdolność normowania i koordynowania swoich reakcji zawdzięcza złożonemu systemowi samoregulacji. Dzięki temu układ nerwowy jest w stanie pobierać informacje ze środowiska zewnętrznego, a także wewnętrznego, poprzez wyspecjalizowane rodzaje receptorów. Dalej, informacja pozyskana przez receptory, trafia przez różnorakie kanały do kory mózgowej. Ich analiza oraz zakodowanie zostawia w korze trwałe ślady neuronowe. Specjaliści twierdzą, że ślady te oraz odpowiednie ich połączenia w grupy neuronów odpowiedzialne są za tworzenie się wspomnień, a tym samym pamięci.
Sinister hemisphaerio
Lewa półkula mózgu odpowiedzialna jest za procesy analityczne, logiczne myślenie, koncentrację, przetwarzanie informacji. Przestrzeń galerii została pomyślana jako przejrzysta, mocno oświetlona i sterylna powierzchnia, sprawiając wrażenie środowiska idealnego dla wyżej wymienionych funkcji tej części mózgu.
Alexandre Singh, Assembly Instructions, The Pledge, Leah Kelly, 2011
Dzięki uprzejmości artysty i Sprüth Magers Gallery, Berlin
W ową przestrzeń wpisuje się instalacja znanego już szerszej publiczności Alexandra Singha. Realizacja Assembly Instructions, The Plede, Leah Kelly, składająca się aż z trzydziestu siedmiu kserokolaży, tworzy starannie przemyślany układ neuronów, związanych siecią precyzyjnie wrysowanych połączeń akso-dendrycznych.
Alexandre Singh, Assembly Instructions, The Pledge, Leah Kelly, 2011
Metaforyczny układ, którego główną postacią jest neurolożka Leah Kelly, stanowi rozbudowaną historię, oscylującą na skraju faktu oraz wyobraźni. W oparciu o wywiad, jaki przeprowadził artysta z amerykańską doktor, Singh buduje swojego rodzaju portret. Zainteresowania Kelly oscylują wokół reakcji behawioralnych mózgu pod wpływem różnorakich bodźców, a także komunikacji neuronowej i mechanizmów molekularnych, które mają bezpośredni wpływ na proces zapamiętywania [1].
Alexandre Singh, Assembly Instructions, The Pledge, Leah Kelly, 2011
Można powiedzieć, że instalacja nowojorczyka stanowi odzwierciedlenie takiego procesu, w którym autor przywołuje i wplata elementy rodem z si-fi oraz świata obiektywnego, budując niezwykle złożoną opowieść o arkanach ludzkiego mózgu.
Subiculum
Każdy element wystawy odsyła do konkretnej części oraz funkcji mózgu. W przypadku Aude Pariset, praca z cyklu FX Tridacna pełni rolę mediującą pomiędzy lewą a prawą półkulą, podobnie do biologicznego hipokampu. Seria artystki bada korelacje pomiędzy tym, co cyfrowe, wirtualne a tym, co organiczne.
Aude Pariset, FXTridacna, 2011
Dzięki uprzejmości artystki
W kontekście zamierzeń kuratorskich, praca Pariset, umieszczona po obu stronach centralnej ściany galerii, nabiera także nowych funkcji. Staje się formacją odpowiedzialną, dosłownie i w przenośni, za asocjacje bodźców/znaczeń odbieranych/wysyłanych przez obie półkule, które w konsekwencji tworzą wspomnienia, stanowiąc, tak jak w mózgu, podstawę pamięci, a także wystawy.
Ius hemisphaerio
W kontraście do prawej, lewa półkula metaforycznego mózgu jest przestrzenią zaciemnioną, w której dominują swojego rodzaju flashbacki w postaci projekcji wideo Idy Ekblad oraz pokazu slajdów Chrtistodoulosa Panayiotou. Prace pokazane w tej części „półkuli”, analogicznie do jej biologicznych właściwości, są historiami o silnym ładunku emocjonalnym i uczuciowym, wykazując również elementy ironii oraz sarkazmu.
Christodoulos Panayiotou, Wonderland, 2008
Dzięki uprzejmości artysty i Rodeo Gallery, Istanbul
Uznana już Ida Ekblad, której polem eksploatacji było głównie malarstwo utrzymane w neoekspresjonistycznym duchu oraz sztuka obiektu wraz rzeźbą, zaskakuje niezwykle poetyckim i melancholijnym, trwającym nieco ponad minutę filmem. Timeisonyourside jest krótką serią kadrów, przedstawiających fragmenty mieszkania babci artystki. Z wrażliwością, podobną Jonasowi Mekasowi, zagłębia się w szczegóły wystroju pokoi, prezentuje obrazy potoczne i banalne, które po upływie czasu wracają przesycone emocjami.
Ida Ekblad, Timeisonyourside 2011 + Aude Pariset, FXTridacna, 2011
Przywołuje to na myśl tytuł jednego z ostatnich filmów Mekasa – Kiedy szedłem przed siebie, widziałem króciutkie mgnienia piękna. Całość wzbogaca wyśpiewany przez Ekblad wiersz jej autorstwa, pogłębiając nostalgiczny i pełen tęsknoty nastrój pracy. Obok sentymentalizmu pojawia się także w widzu pewnego rodzaju napięcie. Przyjmując perspektywę kamery-oka oraz kadrów-migawek, artystka buduje atmosferę swoistego splinu oraz niepokoju.
Ida Ekblad, Timeisonyourside, 2011
Dzięki uprzejmości artystki i Herald St, London
Historię utrzymaną w nostalgicznym tonie przedstawia Panayiotou. W projekcie, cynicznie zatytułowanym Wonderland, artysta wciela się w rolę ukrytego badacza, antropologa, bacznie śledzącego coroczne parady karnawałowe w Limassol, jego rodzinnym mieście. Fotografie znalezione przez artystę w lokalnym archiwum ukazują mieszkańców przebranych za postaci z bajek Disneya, które co roku są stałym, wręcz obsesyjnym motywem wydarzenia.
Christodoulos Panayiotou, Wonderland, 2008
Dzięki uprzejmości artysty i Rodeo Gallery, Istanbul
Okazuje się, że pozornie bajkowe, wesołe i pełne uroku sceny są prozaiczne, a radości i karnawałowej zabawie towarzyszy ukryty smutek. Parady są komentarzem samym w sobie oraz silnym wyrazem zmagania się z codziennością. Stanowią obraz pragnień, tego, kim mieszkańcy Limassol chcieliby być i w jaki sposób żyć, objawiając niemoc zaakceptowania własnego losu. Karnawał staję się więc jedyną chwilą i momentem kulminacyjnym, kiedy nadarza się możliwość odcięcia się od melancholii.
Memoria
Wystawie Crime is on both sides ton nadaje metafora mózgu i kategoria pamięci. Pomysł Marty Kirszenbaum na symboliczną grę przestrzenią ekspozycji umiejętnie wykorzystuje potencjał architektury galerii, przez co krystalizuje się immanentny charakter całej ekspozycji. Trudno tu o przypadek, gdyż obecność oraz funkcja każdej z prezentowanych prac zdaje się być dobrze przemyślana i uzasadniona. Ten konceptualny zabieg nie wydaje się jednak ograniczać pola odbioru, a wręcz przeciwnie, jest okazją do interpretacji na wielu płaszczyznach. Odbiorca staje przed możliwością wcielenia się w rolę badacza, który przemieszczając się w przestrzeni wystawy, eksploruje zawiłości pamięci, a także sam podlega analizie, której odbicie wyraża się w prezentowanych pracach, szczególnie w przypadku instalacji Singha.
Alexandre Singh, Assembly Instructions, The Pledge, Leah Kelly, 2011
Oprócz odwołania do własnych wspomnień, silnie stymulowana jest wyobraźnia widza, którą pobudzają organiczne formy Aude Pariset. Realizacje Idy Ekblad i Christodoulosa Panayiotou, których charakter jest zdecydowanie poetycki i pełen nostalgii, równoważą prace poprzedników, działające na wyższym poziomie abstrakcji, sprawiając, że wystawa pomimo z góry narzuconego symetrycznego podziału, nabiera jeszcze większej równowagi. Tkwi w tym jednak pewna pułapka. Symetria i stabilność, a także brak konkretnej dominanty, sprawia momentami wrażenie luki, której ofiarą może stać się nieuważny odbiorca.
Crime is on both sides
Alexander Singh, Aude Pariset, Christodoulos Panayiotou, Ida Ekblad
Kuratorka: Marta Kirszenbaum
Galeria Stereo, Poznań
3 lutego – 10 Marca 2012
foto: M.Sadowski
[1] Wywiad Justina Qurika przeprowadzony z Leahą Kelly, opublikowany na blogu autora 27.12.2011r.