Najnowsza książka to napisane w przystępny sposób opracowanie poświęcone głównym zagadnieniom i koncepcjom sztuki i estetyki Japonii. Na wstępie autorka wyraźnie wskazuje odbiorców swojej pracy. Jest to kompendium przeznaczone dla studentów pierwszych lat studiów, którzy chcieliby rozpocząć samodzielną wędrówkę po jakże odmiennym i fascynującym świecie estetyki japońskiej. Również osoby zainteresowane coraz bardziej popularnym zagadnieniem transkulturowości powinny znaleźć w publikacji coś dla siebie. Można by zapytać, dlaczego rozpoczynać badania od sztuki, skoro jest tyle ważniejszych dziedzin kształtujących naszą rzeczywistość? Jednak w tym wypadku jest to pytanie bezcelowe, rozważania dotyczące piękna, ekspresji, przeżycia estetycznego, zajmowały w Japonii najważniejsze miejsce. Były i są nierozerwalnie złączone z filozofią, religią, a także życiem codziennym.
Autorka opisując te zagadnienia dokonała ścisłego podziału. W pierwszej części książki zajmuje się wyłącznie estetyką, drugą zaś poświęca sztuce. Dokonuje wprowadzenia, charakteryzując w klarowny sposób najważniejsze cechy estetyki japońskiej, takie jak związek człowieka z naturą, przemijalność, nietrwałość, prostotę i asymetrię.
Dzięki tym wyjaśnieniom czytelnik powoli odnajduje się w świecie zupełnie obcych wartości estetycznych i innego rozumienia piękna. Pisząc o pięknie, tłumaczy: Artyści opiewają w poezji lub oddają w malarstwie zmienne piękno przyrody; kroplę rosy na płatkach kwiatu – piękną właśnie dlatego, że lada moment wysuszy ją słońce. Stopniowo objaśnia najważniejsze terminy jak mono no aware, yugen, wabi-sabi czy iki, dbając o porządek chronologiczny ich powstawania, a także tło kulturowe i religijne ich funkcjonowania. Tę część zamyka krótki opis stanu estetyki pod koniec XIX wieku i współcześnie.
Druga część książki, traktująca o sztuce, jest podzielona na podrozdziały dotyczące malarstwa, rzeźby, architektury i sztuk widowiskowych. Można byłoby się zastanowić nad celowością tego podziału, skoro oba elementy (sztuka i estetyka) w Japonii były zawsze rozpatrywane wspólnie. Rozwój każdej ze sztuk jest przedstawiony chronologicznie, a najpiękniejsze przykłady są ilustrowane fotografiami. Dowiadujemy się zatem o wpływach chińskich i koreańskich na kulturę japońską, możemy prześledzić rozwój rezydencji arystokratycznych w stylu shindenzukuri, jak również wyobrazić sobie trud stworzenia najsłynniejszych drzeworytów Hokusaia. Największą słabością tej części publikacji jest pominięcie elementów istotnych dla sztuki japońskiej, jak ceramika, laka, sztuka ogrodów czy muzyka. O każdej z tych sztuk można by napisać osobny tom. Co więcej, wszystkie zagadnienia kończą się na sztuce przełomu XIX i XX wieku. Tak jest też z rozdziałem o architekturze, dość mocno ograniczonej do budowli tradycyjnych, oraz rozdziałem poświęconym malarstwu. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest natomiast umieszczenie na końcu dokładnego słownika terminów estetycznych, wraz z transkrypcją japońską, co może ułatwić dalsze badanie konkretnego problemu.
Estetyka i sztuka japońska jest z pewnością pozycją godną polecenia osobie, która nie miała jeszcze styczności z tą kulturą. Jednocześnie chciałabym zwrócić uwagę na problem, z jakim borykają się autorzy książek poświęconych kulturze Japonii. W ciągu kilku ostatnich lat wydana została trzytomowa Estetyka japońska pod redakcją prof. K. Wilkoszewskiej, ukazały się też szczegółowe prace o teatrze japońskim. Powszechnie dostępna jest także Kultura japońska P. Varley i O sztuce Japonii Z. Alberowej. Wszystkie prace opisują zagadnienia związane z kulturą, sztuką i estetyką. Na polskim rynku wydawniczym brakuje zaś przede wszystkim książek badających zagadnienia sztuki współczesnej, przemian w architekturze oraz filozofii. Te, które są dostępne, dotyczą głównie zamierzchłej przeszłości. Bezsprzecznie książka Beaty Kubiak Ho-Chi – napisana świetnie, staranna pod względem faktograficznym – jest dobrym wprowadzeniem w świat kultury japońskiej. Może jednak warto byłoby pokusić się o coś bardziej odważnego?
Estetyka i sztuka japońska. Wybrane zagadnienia
Beata Kubiak Ho-Chi
Universitas 2010
Autorka opisując te zagadnienia dokonała ścisłego podziału. W pierwszej części książki zajmuje się wyłącznie estetyką, drugą zaś poświęca sztuce. Dokonuje wprowadzenia, charakteryzując w klarowny sposób najważniejsze cechy estetyki japońskiej, takie jak związek człowieka z naturą, przemijalność, nietrwałość, prostotę i asymetrię.
Druga część książki, traktująca o sztuce, jest podzielona na podrozdziały dotyczące malarstwa, rzeźby, architektury i sztuk widowiskowych. Można byłoby się zastanowić nad celowością tego podziału, skoro oba elementy (sztuka i estetyka) w Japonii były zawsze rozpatrywane wspólnie. Rozwój każdej ze sztuk jest przedstawiony chronologicznie, a najpiękniejsze przykłady są ilustrowane fotografiami. Dowiadujemy się zatem o wpływach chińskich i koreańskich na kulturę japońską, możemy prześledzić rozwój rezydencji arystokratycznych w stylu shindenzukuri, jak również wyobrazić sobie trud stworzenia najsłynniejszych drzeworytów Hokusaia. Największą słabością tej części publikacji jest pominięcie elementów istotnych dla sztuki japońskiej, jak ceramika, laka, sztuka ogrodów czy muzyka. O każdej z tych sztuk można by napisać osobny tom. Co więcej, wszystkie zagadnienia kończą się na sztuce przełomu XIX i XX wieku. Tak jest też z rozdziałem o architekturze, dość mocno ograniczonej do budowli tradycyjnych, oraz rozdziałem poświęconym malarstwu. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest natomiast umieszczenie na końcu dokładnego słownika terminów estetycznych, wraz z transkrypcją japońską, co może ułatwić dalsze badanie konkretnego problemu.
Estetyka i sztuka japońska jest z pewnością pozycją godną polecenia osobie, która nie miała jeszcze styczności z tą kulturą. Jednocześnie chciałabym zwrócić uwagę na problem, z jakim borykają się autorzy książek poświęconych kulturze Japonii. W ciągu kilku ostatnich lat wydana została trzytomowa Estetyka japońska pod redakcją prof. K. Wilkoszewskiej, ukazały się też szczegółowe prace o teatrze japońskim. Powszechnie dostępna jest także Kultura japońska P. Varley i O sztuce Japonii Z. Alberowej. Wszystkie prace opisują zagadnienia związane z kulturą, sztuką i estetyką. Na polskim rynku wydawniczym brakuje zaś przede wszystkim książek badających zagadnienia sztuki współczesnej, przemian w architekturze oraz filozofii. Te, które są dostępne, dotyczą głównie zamierzchłej przeszłości. Bezsprzecznie książka Beaty Kubiak Ho-Chi – napisana świetnie, staranna pod względem faktograficznym – jest dobrym wprowadzeniem w świat kultury japońskiej. Może jednak warto byłoby pokusić się o coś bardziej odważnego?
Estetyka i sztuka japońska. Wybrane zagadnienia
Beata Kubiak Ho-Chi
Universitas 2010