Kompleksowa, dwutomowa praca _Kino. 1.Obraz-ruch 2. Obraz-czas_ została wydana w pierwszej połowie lat 80. w Paryżu. Polski przekład autorstwa Janusza Margańskiego jest pierwszą całościową próbą przybliżenia myśli francuskiego teoretyka polskim czytelnikom. Dotychczas teorię filmu Deleuze’a znaliśmy jedynie ze skądinąd bardzo dobrego opracowania Małgorzaty Jakubowskiej oraz publikowanych na łamach „Kwartalnika Filmowego” fragmentów _Obrazu-czasu_.
Fundamentem teorii Deleuze’a jest teza przedstawiająca kino jako kompozycję obrazów i znaków o przedwerbalnej naturze, a nie jako język, który należy tłumaczyć i wyjaśniać. Podstawową osią, wedle której przebiega myślenie teoretyka, jest wyraźny podział na dwie, kluczowe dla jego myśli, kategorie: obrazu-ruchu i obrazu-czasu. Wywód Deleuze’a układa się na kształt niezwykle systematycznej klasyfikacji obrazów i znaków, opartej na tezach amerykańskiego semiotyka Charlesa Sandersa Peirce’a.
Deleuzjańska historia sztuki filmowej dzieli się na dwa etapy, dla których cezurą jest okres II wojny światowej. Kino pierwszego okresu charakteryzuje prymat ruchu i akcji wraz z priorytetem nieustannego działania ,będącym kluczowym czynnikiem organizującym fabułę. Drugim modelem kina, ku któremu wyraźnie skłania się Deleuze, jest kino obrazu czasu, skoncentrowane na wnętrzu i psychice bohaterów, dla którego głównym celem, oprócz odkrycia filmowej prawdy, jest próba dotarcia do czystego obrazu czasu. Filmem, który zdaniem Deleuze’a zapoczątkował formułę obrazu-czasu był _Obywatel Kane_ Orsona Wellesa. Jak pisze Deleuze: _Dusza kina chce więcej myśli, nawet jeśli myśl rozpoczyna się od rozbicia systemu działań, percepcji i uczuć, które do dzisiaj żywiły kino_. Przejście od modelu obrazu-ruchu do obrazu-czasu prowadzi do rozbicia przedwojennego modelu kina atrakcji. Kino obrazu-czasu postuluje odejście od reprodukowania rzeczywistości na rzecz jej „osiągania” i docierania do jej istoty. Kluczowym postulatem Deleuze’a jest zatem dotarcie do czystego czasu, względem którego ruch i narracja spełniają funkcję podrzędną. To czas sam w sobie wraz z odkrytym na nowo potencjałem teraźniejszości mają stanowić jądro kina.
Oprócz porywającej argumentacji rozprawy, elementem najsilniej angażującym w lekturę jest niezwykły styl autora, który systematycznej treści nadaje równie hermetyczną i trudną do przyswojenia formę językową. Dyskurs Deleuze’a wiedzie przez gąszcz autorskich metafor, ciekawych porównań i jest furtką , prowadzącą w świat indywidualnego rozumienia kina, doświadczanego jako wyjście poza narrację w stronę istoty czystego obrazu-czasu.
_Kino. 1. Obraz-ruch 2. Obraz-czas_
Gilles Deleuze
słowo/obraz terytoria
Gdańsk 2008
« powrót