Już sam tytuł książki sugeruje, że tematyka tekstów składających się na ten zbiór będzie wykraczać poza to, co powszechnie jest kojarzone z kinematografią indyjską, czyli wielogodzinne, rozśpiewane i bajecznie kolorowe musicale produkowane w Bombaju. Autorzy zajęli się badaniem literackich i teatralnych korzeni indyjskiego kina, omówieniem twórczości wybitnych reżyserów, przedstawieniem kina zarówno popularnego, jak i podejmującego ważne problemy społeczne. W wielu przypadkach pisanie o filmach staje się pretekstem do przedstawienia funkcjonujących w indyjskim społeczeństwie konwencji i tradycji. Są tu teksty poświęcone jednemu filmowi, jak również przekrojowe prace opisujące konkretne zjawisko bądź twórcę. Jednym słowem – pełna różnorodność. Niestety, w tym bogactwie tkwi pewna pułapka, której konsekwencją jest chaotyczna konstrukcja publikacji. Teksty bardzo dobre, takie jak otwierający zbiór opis tradycji teatru Parsów (z którego badacze wywodzą specyficzną poetykę kina Bollywodzkiego) czy traktujący o zauważalnych w kinie echach konfliktu indyjsko-pakistańskiego, sąsiadują z bardzo słabymi. Sporym minusem jest również brak nawet pobieżnego szkicu pozwalającego zorientować się w historii indyjskiej kinematografii. W kilku tekstach przywoływane zostały nazwiska klasyków kina indyjskiego, o których próżno później szukać bliższych informacji, a przydałoby się, by pierwsza w języku polskim książka poświęcona w całości _masala movies_ zawierała więcej informacji na ich temat.

Bardzo dobrze za to prezentują się monograficzne teksty poświęcone autorom kina indyjskiego, zarówno bardziej znanym polskiemu widzowi (jak Mira Nair czy Satyajit Ray), jak i mniej znanym (Deepa Mehta, Aparna Sen). Artykuły o tych ostatnich dają możliwość zapoznania się z mniej ekspansywną twarzą indyjskiego kina. Nie zapomniano rzecz jasna o Bollywood. W tomie znalazło się zarówno miejsce na przybliżenie fenomenu indyjskich gwiazd filmowych (na przykładzie kariery Shah Rukh Khana), jak i na prześledzenie przemian we współczesnym komercyjnym kinie indyjskim. Bardzo efektownie prezentuje się rozdział poświęcony filmom produkowanym w Kollywoodzie (wytwórnie filmowe działające w Madrasie, produkujące filmy w języku tamilskim), w którym refleksjom na temat popularnego kina gatunków towarzyszy wiele interesujących uwag o wielojęzykowym i wieloetnicznym społeczeństwie Indii. Niezwykle ciekawe okazały się rozdziały, w których wykorzystano filmy, ich tematykę i konwencje do opisania współczesnej sytuacji indyjskich kobiet bądź społecznych problemów tego kraju. Ich autorzy bardzo sprawnie poruszają się po labiryntach indyjskiej historii, tradycji i kultury, dzięki czemu teksty te są bogatym źródłem informacji nie tylko o kinie, ale także o samych Indiach.

_Nie tylko Bollywood_ to książka, która sprawia recenzentowi sporo kłopotu, ponieważ ciężko wydać o niej jednoznaczną opinię. Na pewno jest godna uwagi chociażby dlatego, że jest pierwszą polską publikacją dotyczącą kina indyjskiego. Niestety w kształcie, w jakim trafia do rąk czytelników, sprawia wrażenie dość przypadkowego zbioru, w którym zostały opublikowane wszystkie zgłoszone teksty, zajmujące się jakimś aspektem kina indyjskiego. Brak wyraźniej konstrukcji tematycznej oraz nierówna jakość poszczególnych części utrudniają traktowanie tego tomu jako spójnego przewodnika po indyjskiej kinematografii, jednak wysoki poziom kilku rozdziałów sprawia, że mimo wszystko warto tej książce poświecić nieco uwagi.


_Nie tylko Bollywood_
Pod redakcją Grażyny Stachówny, Przemysława Piekarskiego
Ha!art, 2009









« powrót