Książka Hynka Pallasa _Nowe kino szwedzkie_ wydana została przez Korporację Ha!Art w ramach linii filmowej zintegrowanej z festiwalem Era Nowe Horyzonty. Jej premiera towarzyszyła projekcjom przeglądu kina szwedzkiego, stanowiąc tym samym bardziej teoretyczną podstawę i otoczkę wydarzenia. Miała przez to bardzo sprecyzowany termin powstania. I rzeczywiście, została wydana na czas, napisana i przetłumaczona w ekspresowym tempie. We wstępie ze stycznia 2009 roku autor pisze: _Zawsze kiedy tworzy się historyczne opracowanie, ważny jest obecny punkt widzenia, w tym przypadku chodzi o próbę pogłębionej analizy współczesnego filmu szwedzkiego. Oznacza to, że pogłębioną wagę przywiązuję do powracających motywów, tendencji społecznych i warunków produkcji filmów, a mniejszą do postaci popularnych aktorów._ Czy tak rzeczywiście jest?

Książka składa się z kilku rozdziałów, w których Pallas krótko zarysowuje historię kinematografii w Szwecji, a następnie sytuację obecną filmu pełnometrażowego, dokumentalnego, krótkometrażowego oraz filmu dla dzieci. Do tego dodaje dwa rozdziały tematyczne, dotyczące filmu policyjnego i związanych z nim kontekstów społecznych oraz postaci Innego w filmie szwedzkim. I rzeczywiście, znajdziemy tu liczne odniesienia do sytuacji społecznej, systemu produkcyjnego, przewijających się w twórczości różnych filmowców podobnych motywów, zarówno formalnych, jak i fabularnych. Trudno jednak uznać to za pogłębioną analizę współczesnego filmu szwedzkiego z prawdziwego zdarzenia. I nie ma co się dziwić – sprostać takiemu wyzwaniu na 240 stronach, napisanych w zaledwie kilka miesięcy? Nawet zawężenie zakresu badanych filmów do produkcji najnowszych niewiele tu pomaga. Książka pozostaje na poziomie próby analizy i dużo lepiej sprawdza się jako przewodnik po najważniejszych nazwiskach, filmach godnych uwagi, głównych motywach i tendencjach. Właśnie w kontekście najważniejszych podstawowych i aktualnych informacji, wzbogaconych o naprawdę ciekawe konteksty, zebranych w jednym miejscu pozycja ta funkcjonuje najlepiej. Zresztą zasada, według której autor komponuje tekst, sprzyja takiemu odbiorowi – mamy śródtytuł, reżysera i jego krótki biogram (lub firmę produkcyjną i opis jej działalności), tytuł filmu i jego opis z elementami analizy. Od czasu do czasu pojawia się mała synteza pojawiających się wniosków i refleksji.

Kluczowy dla książki jest czas jej powstania, który jest zaiste błyskawiczny. Ma to swoje lepsze i gorsze strony. Do lepszych należy oczywiście zawarcie w tekście pozycji najnowszych – tytułów, które dopiero co można było zobaczyć na festiwalach filmowych i w kinach (jak _Uwiecznione chwile_ Jana Troella, czy _Pozwól mi wejść_ Tomasa Alfredsona). Pallas wspomina też o planowanych projektach i tych, których produkcja dobiega końca. Daje to naprawdę poczucie najświeższych informacji i zgrabnego nadrabiania możliwych zaległości. Jednak dużo gorszym efektem takiego tempa wydawniczego jest strona formalna. Nie trzeba być profesjonalistą, by stwierdzić, że tłumaczenie momentami kuleje i robione najprawdopodobniej „na szybko” popada w kuriozalne konstrukcje czy sformułowania. Jednak być może nie rzucałoby się to tak w oczy, gdyby nie liczne błędy edytorskie, wymuszające zdwojoną wrażliwość na wszelkie potknięcia. W takim wypadku błąd faktograficzny, jak pomyłka w dacie urodzenia reżysera (Roy Anderson urodził się w 1943 roku, nie w 1953, jak możemy wyczytać w książce) urasta do irytujących rozmiarów.

Bardzo dobrze za to prezentuje się aneks. Blisko sześćdziesiąt stron wywiadów z reżyserami, producentami i pracownikami instytucji filmowych to inteligentne, ciekawe, w największym stopniu niebanalne rozmowy. Szczególnie najobszerniejszy wywiad z reżyserem Jens Jonssonem, pełen jest błyskotliwych stwierdzeń na temat obecnej sytuacji szwedzkiej kinematografii i wymiany poglądów na najwyższym poziomie.

_Nowe kino szwedzkie_ nie jest pozycją stricte obowiązkową. Jest natomiast tekstem bardzo „wygodnym” – oferującym najważniejsze informacje, pomagającym dobrze zorientować się w ogólnej sytuacji filmu w kraju, gdzie urodził się Ingmar Bergman.



"Nowe kino szwedzkie":http://splot.art.pl/e-splot/221/hynek-pallas-nowe-kino-szwedzkie
Hynek Pallas
Tłumaczenie: Barbara Gawryluk, Anna Topczewska
Opracowanie redakcyjne: Harald Hultqvist, Mariusz Sobczyński
Seria: Linia Filmowa
Korporacja Ha!art i Stowarzyszenie Nowe Horyzonty
Kraków-Warszawa 2009







« powrót