Wystawa prezentowała 19 współczesnych artystów z całego świata;  poza mocną reprezentacją Finlandii, można było oglądać prace twórców z Argentyny, Stanów Zjednoczonych, Chin, Szwajcarii czy Wielkiej Brytanii, sprawnie poruszających się między dwiema dziedzinami: dizajnem a sztukami wizualnymi, często przetwarzających istniejące, kultowe prace i wpisujących je w inny kontekst. Dzięki takim zabiegom wśród pokazanych obiektów dało się wytropić również dzieła klasyków pokroju Alvara Aalto (1898-1976), którego rozpoznawalne czerwone krzesła wykorzystał Kaisu Koivisto (ur.1962 w Finlandii), spowijając przedmiot-ikonę w organiczny obłok.
Kaisu Koivisto, fot. Pirje Mykkänen, materiały prasowe WCD Helsinki

Analiza tytułowego Kamuflażu przybliża do koncepcji wystawy: termin ten oznacza wszelkie wymyślne praktyki mające na celu zmylenie przeciwnika lub ukrycie się przed niechcianym obserwatorem. Wywiedziona ze świata zwierząt technika unikania drapieżników poprzez zmianę ubarwienia, znalazła swój militarny odpowiednik w postaci barw ochronnych. Zdaniem niektórych, zastosowanie w wojskowości wzoru moro rozwijało się pod wpływem studium koloru i analizy przestrzeni awangardowych w nurtach sztuki XX wieku, takich jak np. kubizm.  Strategia kamuflażu zaintrygowała Leeviego Haapalę, kuratora wystawy, w którego tekście przeczytamy: „Kamuflaż w sztuce jest związany z pewnego rodzaju wizualnym oszustwem: strategią ukrywania poprzez wystawienie”.

Podobne zależności można dostrzec demaskując prace wystawione w KIAŚMIE. Z jakiego typu obiektem mamy do czynienia podziwiając radiowóz odtworzony w skali 1:1 za pomocą szydełka przez multimedialną artystkę Kaiję Papu (ur.1980 w Finlandii) -  pracę otwierającą wystawę? Trudno orzec, choć zawrotna kariera włóczki jako artystycznego środka wyrazu w ostatnich latach jest zdumiewająca. Być może yarn bombing, czy może guerilla knitting wymaga interwencji wełnianych organów ścigania.
Kaija Papu, fot.
Pirje Mykkänen, materiały prasowe WCD Helsinki

Granice pomiędzy dizajnem a sztuką współczesną wydają się coraz trudniejsze do wyznaczenia, dziedziny te wchodzą w dialog, wspólnie bazując na ogólnie pojętej wizualności. Wyróżniająca dizajn możliwość użytkowego zastosowania przedmiotu nieodwracalnie ulega zatarciu poprzez mechanizmy rynku sztuki i utowarowienie artefaktów - powraca stara śpiewka o twórcy jako wytwórcy.
 
Równolegle, współcześni dizajnerzy z takim samym smakiem i zacięciem jak przedstawiciele art-worldu operują kategorią konceptualizacji, dowcipu, czy krytycznego nastawienia. Obydwie dziedziny można więc traktować jako krańce rozległego kontinuum podmiotowej kreatywności: od artefaktów po przedmioty codziennego użytku, wymykające się jednoznacznym klasyfikacjom.
 
Dobrym  przykładem tego zjawiska był prezentowany cykl Occupy Chair Sebastiana Errazuriza (ur. 1977 w Chile) stanowiący projekt transparentów (Kill Corporate Greed/ 1% Rich 99% Poor) mogących służyć jednocześnie jako siedziska dla zmęczonych demonstrantów. Artysta nawoływał zwiedzających do solidarnego nabywania krzeseł (bo przy okazji piękne i można powiedzieć: postfunkcjonalne), by zgromadzone w ten sposób środki przekazać członkom ruchu Occupy.

Sprzeciw wobec sytuacji polityczno-ekonomicznej czasów późnego kapitalizmu można było wyrazić również poprzez oddanie strzału z gigantycznej procy w dzieło kolektywu Handkerchief Production stanowiące makietę hotelu w kształcie dolara na tle mapy Chin. Pracy towarzyszyło eksperymentalne video dokumentujące budowę kontrowersyjnego hotelu. Za amunicję, o ironio, służyły koszulki z wizerunkiem zaciśniętej pięści, do nabycia w muzealnym sklepie za 20 euro (wersja dla leniwych).
Handkerchief Production, fot. Pirje Mykkänen, materiały prasowe WCD Helsinki

Kolejną wyraźnie zarysowaną linią narracyjną wystawy było odniesienie się prezentowanych twórców do idei posthumanizmu i konieczności ponownego przemyślenia relacji człowieka z jego środowiskiem naturalnym. Temat ten, być może dlatego, iż solidnie przepracowany w krajach skandynawskich (specjalizujących się we wszystkich wariacjach bio/enviromental artu, godne uwagi: http://bioartsociety.fi/) został ujęty w sposób świeży i pozbawiony zbytecznego patosu. Na szczególną uwagę zasługuje Riita Ikonen (ur. 1981, w Finlandii) pokazująca wraz z Karoline Hjorth (ur. 1980 w Norwegii) cykl fotografii portretowych oraz występująca solo jako performerka. Ta młoda artystka przemieszczająca się obecnie między Londynem a Nowym Jorkiem, w swojej twórczości rewiduje możliwość sentymentalnego „powrotu na łono natury”. W ramach Kamuflażu można było zobaczyć zdjęcia Ikonen przebranej za liść lub grzyba - gdzie powtórne zjednoczenie z naturą kończy się oczywistym fiaskiem. Podobnych interwencji artystka dokonała w trakcie happeningu przy okazji otwarcia wystawy: radośnie udająca płatek śniegu lub śledzia w centrum Helsinek zdawała się drwić z  powagi posthumanistycznych postulatów, zachęcając dziennikarzy i zgromadzoną publiczność do obfitego fotografowania.

W równie ironicznej konwencji wypowiadają się artyści Afke Golsteijn i Floris Bakker (obydwaj rocznik 1975, Holandia), znani szerzej jako Idiots. Ich eleganckie kompozycje stworzone z gryzoni lub ptactwa wypchanego kamieniami szlachetnymi, perłami i innymi błyskotkami były dyskretnie opatrzone logo This must be designed by idiots.  

Idiots, fot. Pirje Mykkänen, materiały prasowe WCD Helsinki

Wystawa Kamuflaż doskonale odnalazła się w surowej, ultranowoczesnej przestrzeni KIASMY, choć zajmowała skromną powierzchnię 2 z 5 rozległych pięter budynku. Aranżacja ekspozycji, stanowiąca rezultat współpracy z artystą Florencim Colombo (jego delikatne niczym pajęczyna Sieci (2012) miały wpływ na odbiór ponad połowy wystawy) została wsparta nienachlaną kuratorską narracją, która potrafiła zamilknąć, gdy komentarz do prac wydawał się zbyteczny. Tytuł zwycięskiego projektu architektonicznego Stevena Halla i nazwa muzeum- KIASMA to fiński odpowiednik biologicznego terminu chiasma określającego miejsce skrzyżowania nerwów. Z pewnością chodzi o chiasma opticum - nerw wzrokowy.

Camouflage, fot. Pirje Mykkänen, materiały prasowe WCD Helsinki

Camouflage. Visual Art and Design in Disguise.

Muzeum Sztuki Współczesnej KIASMA, Helsinki
15 czerwca – 7 października 2012
Wystawa zorganizowana w ramach obchodów Światowej Stolicy Designu - Helsinki 2012
Kurator: Leevi Haapala
Artyści: Silvia B., Hans-Christian Berg, Florencia Colombo, Company: Aamu Song/ Johan Olin, Sebastian Errazuriz, Jiri Geller, Tommi Grönlund/Petteri Nisunen, Handkerchief Production: Amy Cheung/ Erkka Nissinen, Idiots: Afke Golsteijn/Floris Bakker, Riitta Ikonen /Karoline Hjorth, Kariel: Muriel Lässer/ Karri Kuoppala, Kaisu Koivisto, Tuomas Laitinen, Kaija Papu, Kim Simonsson, Unbuilt Helsinki, Zoë Walker/Neil Bromwich, Maaria Wirkkala, Antti Yli-Tepsa

Zdjęcia: Pirje Mykkänen, Petri Virtanen, źródło: materiały prasowe WCD Helsinki