Po Berlinale w 2004 roku niemiecki reżyser tureckiego pochodzenia zyskał światowy rozgłos dzięki filmowi Głową w mur (Gegen die Wand, 2004), uhonorowanemu Złotym Niedźwiedziem. W jednej z głównych ról obsadził wówczas Birola Ünela, również tureckiego emigranta, mieszkającego w Hamburgu. Melodramat podejmujący problemy wielokulturowości, emigracji i tożsamości zdawał się wyznaczać drogę, którą podąży reżyser, potwierdzający zresztą owe przypuszczenia kolejnymi produkcjami – Życie jest muzyką (Crossing the Bridge: The Sound of Istanbul, 2005) czy Na krawędzi nieba (Auf den Anderen Seite, 2007), filmem nagrodzonym Złotą Palmą w Cannes za Najlepszy Scenariusz i uhonorowanym nagrodą dla Najlepszego Filmu Europejskiego. Tymczasem, jak przyznał Fatih Akin na spotkaniu prasowym w Wenecji, Soul Kitchen tak naprawdę powstał przed głośnym Głową w mur. Jednak dopiero po ostatniej produkcji i odejściu swojego przyjaciela, który przed śmiercią miał powiedzieć, że humor na równi z innymi poważnymi sprawami znajduje się w centrum życia, reżyser zdecydował się powrócić do porzuconego przed laty materiału. Wspólnie ze swoim scenarzystą Adamem Bousdoukosem obsadził w równoległych rolach drugoplanowych wspomnianego powyżej Birola Ünela, debiutującą studentkę Annę Boderkę czy Moritza Bleibretreu – odtwórcę postaci Andreasa Baadera w nominowanym do Oskara filmie Uli Edel The Baader Meinhof Complex (2008).
Akcja filmu Fatiha Akina rozgrywa się w Hamburgu, na przedmieściach Elbe River oraz Wilhelmsburga i opowiada historię nieco undergroundowej restauracji o wdzięcznej nazwie Soul Kitchen, prowadzonej przez Zinosa Kazantzakisa i jego przyjaciół.
„Dlaczego jednak Soul Kitchen? – pada pytanie z ust jednego z bohaterów. „Soul kitchen jest jak soul music, rozumiesz?” – odpowiada Zinos (Adam Bousdoukos). Film zaś rzeczywiście oscyluje między zmiennymi lirycznymi nastrojami i wyraźnymi, dynamicznymi sekwencjami. W wewnętrzny rytm obrazu, rozpisany między reggae, rockowe utwory wykonywane na żywo, grecką muzykę niezależną reprezentowaną przez Rembetiko czy niemieckie utwory Hansa Albersa, niezwykle naturalnie wkrada się soulowa wielogłosowość, dzięki której historia restauracji jest punktem wspólnym dla rozwijania opowieści o poszczególnych bohaterach.
Wątki pobocznych postaci – zbuntowanej artystki Lucii (Anna Bederke), zarabiającej jako barmanka i brata Zinosa (Moritz Bleibretreu), niezręcznego złodzieja, który ukrywa swój pobyt w więzieniu czy bezkompromisowego kucharza (Birol Ünel) – barwnie intensyfikują tło centralnej opowieści o młodym właścicielu restauracji, który jako grecki emigrant próbuje znaleźć swoje miejsce w niemieckim społeczeństwie i miłość, która okazuje się bardziej problematyczna niż uzyskanie stabilnej tożsamości. Jego dziewczyna Nadine (Pheline Rogal) – początkująca reporterka, przeprowadzając się do Szanghaju, otwiera przysłowiową puszkę Pandory i sprowadza na Zinosa łańcuch nieszczęść, które zmuszą go nie tylko do walki o jej uczucie, ale i potyczkę z rynkiem i jego bezwzględną eksploatacją miejskiej przestrzeni.
Co ciekawe, dla reżysera urbanistyczna ewolucja świata metaforycznie związana jest z rozwojem osobowości człowieka, który tylko poprzez swoje uwikłanie w zasady kapitalistycznego systemu może je rozszerzyć na tyle, by znaleźć w nim swoje miejsce. Naruszając więc horyzontalną linię, która dzieli współczesny świat nie tyle na niebo i ziemię, ile na biednych i bogatych, Soul Kitchen dopisuje kolejny wątek do tematu wyznaczonego przez liczne festiwalowe filmy, oscylujące wokół problemów kapitalizmu, wewnętrznych kodeksów wielkich korporacji i substancji kształtującej prawa rynku. Wystarczy wymienić tu choćby fantastyczną anty-utopijną animację Tariha Saleha Metropia (2009) pokazaną w sekcji Critic’s Week, czy zakwalifikowaną do konkursu głównego nową produkcję Stevena Soderbergha The Informant! (2009) z Mattem Damonem w roli głównej czy bezkompromisowy dokument Michaela Moore’a Capitalism: A Love Story (2009).
Niezwykła jest jednak lekkość w prowadzeniu narracji, która odróżnia film Akina nie tylko od wspomnianych obrazów pokazanych na festiwalu, ale i wcześniejszych produkcji reżysera. Połączenie poważnych kwestii ze specyficznie uwarunkowaną radością życia przyczyniło się do stworzenia kompleksowego obrazu z perfekcyjnie skonstruowanym scenariuszem, który bez wątpienia unika oskarżeń o przewidywalność ciągu przyczynowo – skutkowego. Ryzyko podjęte przez reżysera okazało się tym samym zbawiennym krokiem przed zaszufladkowaniem go jako twórcy jednokierunkowo skupionego na raz oswojonej formie i treści. Korzystając z niejednokrotnie podobnych elementów reżyser kolekcjonuje bowiem nowe historie, by udowodnić, że jego wielokulturowy świat to nie tylko przestrzeń rozgrywających się wciąż dramatów, ale i opowieści uwikłane w specyficzny humor, dostępny tylko prawdziwemu życiu.
Soul Kitchen
Reżyseria: Fatih Akin
Scenariusz: Fatih Akin, Adam Bousdoukos
Zdjęcia: Rainer Klausmann
Montaż: Andrew Bird
Scenografia: Tamo Kunz
Kostiumy: Katrin Aschendorf
Dźwięk: Richard Borowski
Występują: Adam Bousdoukos, Moritz Bleibtreu, Birol Ünel, Anna Boderke, Pheline Roggan, Nadine Kruger
Kraj: Niemcy
Rok: 2009
Akcja filmu Fatiha Akina rozgrywa się w Hamburgu, na przedmieściach Elbe River oraz Wilhelmsburga i opowiada historię nieco undergroundowej restauracji o wdzięcznej nazwie Soul Kitchen, prowadzonej przez Zinosa Kazantzakisa i jego przyjaciół.
Wątki pobocznych postaci – zbuntowanej artystki Lucii (Anna Bederke), zarabiającej jako barmanka i brata Zinosa (Moritz Bleibretreu), niezręcznego złodzieja, który ukrywa swój pobyt w więzieniu czy bezkompromisowego kucharza (Birol Ünel) – barwnie intensyfikują tło centralnej opowieści o młodym właścicielu restauracji, który jako grecki emigrant próbuje znaleźć swoje miejsce w niemieckim społeczeństwie i miłość, która okazuje się bardziej problematyczna niż uzyskanie stabilnej tożsamości. Jego dziewczyna Nadine (Pheline Rogal) – początkująca reporterka, przeprowadzając się do Szanghaju, otwiera przysłowiową puszkę Pandory i sprowadza na Zinosa łańcuch nieszczęść, które zmuszą go nie tylko do walki o jej uczucie, ale i potyczkę z rynkiem i jego bezwzględną eksploatacją miejskiej przestrzeni.
Co ciekawe, dla reżysera urbanistyczna ewolucja świata metaforycznie związana jest z rozwojem osobowości człowieka, który tylko poprzez swoje uwikłanie w zasady kapitalistycznego systemu może je rozszerzyć na tyle, by znaleźć w nim swoje miejsce. Naruszając więc horyzontalną linię, która dzieli współczesny świat nie tyle na niebo i ziemię, ile na biednych i bogatych, Soul Kitchen dopisuje kolejny wątek do tematu wyznaczonego przez liczne festiwalowe filmy, oscylujące wokół problemów kapitalizmu, wewnętrznych kodeksów wielkich korporacji i substancji kształtującej prawa rynku. Wystarczy wymienić tu choćby fantastyczną anty-utopijną animację Tariha Saleha Metropia (2009) pokazaną w sekcji Critic’s Week, czy zakwalifikowaną do konkursu głównego nową produkcję Stevena Soderbergha The Informant! (2009) z Mattem Damonem w roli głównej czy bezkompromisowy dokument Michaela Moore’a Capitalism: A Love Story (2009).
Niezwykła jest jednak lekkość w prowadzeniu narracji, która odróżnia film Akina nie tylko od wspomnianych obrazów pokazanych na festiwalu, ale i wcześniejszych produkcji reżysera. Połączenie poważnych kwestii ze specyficznie uwarunkowaną radością życia przyczyniło się do stworzenia kompleksowego obrazu z perfekcyjnie skonstruowanym scenariuszem, który bez wątpienia unika oskarżeń o przewidywalność ciągu przyczynowo – skutkowego. Ryzyko podjęte przez reżysera okazało się tym samym zbawiennym krokiem przed zaszufladkowaniem go jako twórcy jednokierunkowo skupionego na raz oswojonej formie i treści. Korzystając z niejednokrotnie podobnych elementów reżyser kolekcjonuje bowiem nowe historie, by udowodnić, że jego wielokulturowy świat to nie tylko przestrzeń rozgrywających się wciąż dramatów, ale i opowieści uwikłane w specyficzny humor, dostępny tylko prawdziwemu życiu.
Soul Kitchen
Reżyseria: Fatih Akin
Scenariusz: Fatih Akin, Adam Bousdoukos
Zdjęcia: Rainer Klausmann
Montaż: Andrew Bird
Scenografia: Tamo Kunz
Kostiumy: Katrin Aschendorf
Dźwięk: Richard Borowski
Występują: Adam Bousdoukos, Moritz Bleibtreu, Birol Ünel, Anna Boderke, Pheline Roggan, Nadine Kruger
Kraj: Niemcy
Rok: 2009