wśród negrów prezydenta omal nie doszło do rękoczynów,
jedni bowiem twierdzili, że trzeba postawić
średnik zamiast przecinka, drudzy nie podzielali tej
opinii i byli za przecinkiem, który nadawał zdaniu
piąty bieg, i ci ostatni trwali przy swym stanowisku
mimo odmiennego zdania Słownika ortograficznego
języka francuskiego niejakiego Adolphe’a Thomasa,
który przyznawał rację pierwszemu obozowi, jednak
obóz drugi podtrzymywał swe racje, wszystko po to
by przypodobać się czarnemu członkowi Akademii,
który, jak czołobitnie zwracano uwagę, był jednym
z pierwszych specjalistów w dziedzinie gramatyki
francuskiej z całego afrykańskiego kontynentu, dodajmy,
że wszystko przebiegłoby zgodnie z oczekiwaniami,
gdyby murzyni Adriana nie doszli do wniosku, że
członek Akademii na pewno prędko im nie odpowie,
że dzida Zulusa Czaki i miecz Damoklesa spadną im
na głowy, nim otrzymają choć znak spod Kopuły, jak
nazywają bulwę, pod którą ci nieśmiertelni mędrcy
obserwują dźwięki języka i wyrokują w bezdyskusyjny
sposób, że w danym tekście mamy do czynienia
z zerowym stopniem stylu, lecz był też inny, bardziej
praktyczny powód, który wprawił negrów w popłoch,
otóż pewien pracownik kancelarii, jeden z prymusów
szkoły administracji ENA, posiadający dzieła zebrane
Murzyna-członka Akademii, oznajmił, iż ten ostatni
zostawił już swoją maksymę dla potomności, „emocja
jest czarna jak rozum helleński”, absolwent Wyższej
Szkoły Administracji wyjaśnił kolegom, że członek
Akademii nie znajdzie niczego, bo przeszłość to nie
jakiś dwór króla żebraków, gdzie każdy może robić,

co mu się podoba, człowiek ma prawo tylko do jednej
maksymy, inaczej byłoby to czcze gadanie, wiele
hałasu o nic i właśnie dlatego przechodzące do Historii
zdania są krótkie, zwięzłe, dobitne, a że te zdania stają
się legendą, trwają całe wieki oraz tysiąclecia, ludzie
zapominają niestety o prawdziwych autorach i nie
oddają Césaire’owi, co cesarskie
bez wpadania w panikę negrzy prezydenta-generała
armii znaleźli kolejne awaryjne wyjście, postanowili
wrzucić wszystkie pomysły i odkrycia do jednego
koszyka, stwierdzili, że na uniwersytetach, na jakie
niektórzy uczęszczali w Stanach Zjednoczonych, nazywa
się to brainstorming, każdy napisał na kartce papieru
szereg myśli, które w tym zafajdanym świecie przeszły
do historii, i zaczęli je przeglądać, jak to się robi
w krajach, gdzie ludzie mają prawo głosu, zaczęli czytać
je po kolei, monotonnie pod okiem szefa negrów,
zaczęli od Ludwika XIV, który powiedział „Państwo
to ja”, a szef negrów prezydenta-generała armii powiedział
„nie, to niedobre, nie bierzemy tego, brzmi zbyt
pyszałkowato, mogliby uznać nas za dyktatorów, dalej”,
Lenin powiedział „Komunizm to władza rad plus elektryfikacja
kraju”, a szef negrów powiedział „nie, to
niedobre, to tak jakbyśmy uważali cały lud za idiotów;
zwłaszcza te grupy, których nie stać na płacenie
rachunków za prąd, dalej”, Danton powiedział
„Odwagi, odwagi i jeszcze raz odwagi”, a szef negrów
„nie, to się nie nadaje, za dużo powtórzeń, w dodatku
mogliby dojść do wniosku, że brak nam odwagi,

dalej”, Georges Clemenceau powiedział „Wojna jest
zbyt poważną rzeczą, by powierzać ją wojskowym”,
a szef negrów na to „nie, to niedobre, wojskowi mogą
się obrazić i będziemy tu mieli jeden zamach stanu
za drugim, nie zapominajmy, że sam prezydent jest
generałem armii, trzeba uważać, w co się wkłada palce,
dalej”, Mac-Mahon powiedział „Tu jestem i tu zostaję”,
a szef negrów powiedział „nie, to niedobre, to jakby
ktoś nie był pewny swej własnej charyzmy i kurczowo
czepiał się władzy, dalej”, Bonaparte podczas
kampanii egipskiej powiedział „Żołnierze, z wysokości
tych piramid czterdzieści wieków na was patrzy”,
a szef negrów powiedział „nie, to się nie nadaje, to tak
jakbyśmy brali żołnierzy za ciemniaków, którzy nie
przeczytali książek wielkiego historyka Jeana Tularda,
a przecież naszą misją jest przekonać ludność, że nasi
żołnierze nie są kretynami, dalej”, Talleyrand powiedział
„To początek końca”, a szef negrów „nie, to niedobre,
jeszcze zaczną myśleć, że to początek końca
naszych rządów, a my, logicznie rzecz biorąc, powinniśmy
sprawować władzę dożywotnio, dalej”, Martin
Luther King powiedział „Miałem sen”, a szef negrów się
zdenerwował, nie chce słyszeć o tym gościu, któremu
przeciwstawia zaraz swego idola Malcolma X, i powiedział
„nie, to niedobre, dość mamy utopii, wciąż liczymy,
że kiedyś ten jego sen się spełni, i powiadam wam,
będziemy czekać jeszcze parę stuleci, dobrze, dalej”,
Szekspir powiedział „Być albo nie być, oto jest pytanie”,
a szef negrów powiedział „nie, to niedobre, nie musimy
już pytać, czy jesteśmy, czy nie, rozstrzygnęliśmy
tę kwestię, sprawujemy władzę od dwudziestu trzech

lat, dalej”, prezydent Kamerunu Paul Biya powiedział
„Kamerun to Kamerun”, a szef negrów powiedział „nie,
to na nic, wszyscy wiedzą, że Kamerun pozostanie na
zawsze Kamerunem i żadnemu państwu na świecie
nie przyjdzie do głowy, by kraść jego realia i lwy, które,
tak czy owak, są nieposkromione, dalej”, były prezydent
Konga Yombi Opangault powiedział „Żyjmy
ciężko dziś, by lepiej żyć jutro”, a szef negrów powiedział
„nie, to niedobre, nie można brać mieszkańców
kraju za jeleni, czemu nie mieliby zacząć żyć lepiej już
dziś i gwizdać na przyszłość, hę, zresztą typ, który to
powiedział, otaczał się najbardziej szokującym zbytkiem
w całej naszej historii, dalej”, Karol Marks powiedział
„Religia to opium dla ludu”, a szef negrów „nie, to
całkiem do niczego, wciąż próbujemy przekonać lud,
że sam Bóg chciał naszego prezydenta-generała armii,
i mielibyśmy pleść głupstwa na temat religii, czy nie
wiecie, że wszystkie kościoły w tym kraju otrzymują
dotacje od pana prezydenta, hę, dalej”, prezydent
François Mitterrand powiedział „Trzeba dać czasowi
czas”, a szef negrów się zdenerwował, nie chce nawet
słyszeć o tym gościu, i powiedział „nie, to niedobre,
ten prezydent zagarnął cały czas dla siebie i niemal
zrównał walcem swych wrogów i przyjaciół, po czym
skłonił się na odchodnym i zasiadł po prawicy Boga,
dalej”, Frédéric Dard alias San-Antonio powiedział
„Łysy, nie podskakuj, bo dostaniesz łupieżu”, a szef
negrów powiedział „nie, to niedobre, za dużo mamy
w kraju łysych, zwłaszcza w rządzie, nie trzeba nikogo
sobie zrażać, sam jestem łysy, dalej”, Katon Starszy
powiedział „Delenda Karthago”, a szef negrów „nie,

to niedobre, ludzie z południa kraju pomyślą, że to
w narzeczu z północy, ludzie z północy, że w dialekcie
z południa, trzeba unikać takich nieporozumień,
dalej”, Poncjusz Piłat powiedział „Ecce homo”, a szef
negrów powiedział „nie, to niedobre, komentarz jak do
wypocin Katona Starszego, dalej”, umierając na krzyżu,
Jezus powiedział „Boże, mój Boże, czemuś mnie
opuścił”, a szef negrów powiedział „nie, to niedobre,
zbyt pesymistyczne, zbyt łzawe jak na takiego faceta
jak Jezus, który miał przecież w ręku wystarczające
moce, żeby tu wszystko rozpirzyć, dalej”, Blaise Pascal
powiedział „Gdyby nos Kleopatry był krótszy, inaczej
potoczyłyby się losy świata”, a szef negrów powiedział
„nie, to niedobre, idzie o kwestie polityczne,
nie o chirurgię plastyczną, dalej”, tak to negrzy prezydenta
przejrzeli setki cytatów i szereg historycznych
stwierdzeń, nie znajdując tak naprawdę niczego dla
pierwszego obywatela kraju, gdyż szef negrów mówił
za każdym razem „to niedobre, dalej”, wreszcie o piątej
rano, nim pierwszy kur zapiał, jeden z doradców,
przeglądając czarno-białe filmy dokumentalne, trafił
na historyczną sentencję
(...)


Kielonek (tytuł oryginału: Verre Cassé)
Alain Mabanckou
przełożył: Jacek Giszczak
liczba stron: 200
Wydawnictwo Karakter
Kraków 2008