Ukazująca się rok po wspomnianej retrospektywie publikacja jest świetnym uzupełnieniem dla tych, którzy mieli szczęście uczestniczyć w zeszłorocznym festiwalu, ale także doskonałym wprowadzeniem dla jeszcze niewtajemniczonych w tamtejszą kinematografię. Zbiór artykułów z ostatnich lat wybranych przez Iana Conricha podzielony został na dwie części. W pierwszej teksty dotyczą określonych tematów charakterystycznych dla „kina kiwi”, w drugiej – konkretnych filmów i artystów. Całość została opatrzona chronologią wydarzeń, kompletną filmografią oraz wstępem, którzy uczestnicy 8. "ENH":http://www.enh.pl/ znają z małej publikacji, dodawanej do festiwalowego katalogu. Artykuł Iana Conricha _Film nowozelandzki_ stanowi świetne wprowadzenie do zbioru artykułów, krótko zarysowując historię kina zielonej wyspy, najważniejsze problemy, daty, instytucje i przełomowe momenty.
Co istotne, zwłaszcza w przypadku pierwszej części książki, prócz dawki wiedzy na temat historii współczesnego kina nowozelandzkiego, dostajemy przy okazji podany w przystępnej formie zarys najnowszej historii Nowej Zelandii, przemian społecznych, politycznych i kulturowych. Wszyscy autorzy tekstów piszą z myślą o odbiorcy, który o tym odległym kraju i jego kinematografii wie niewiele. Tego, czego nie wyjaśnili, dopowiedzieli tłumacze.
Kwestię maoryskiego kina, jego twórców i problem koegzystencji kultury autochtonów i kultury Pakeha porusza Michelle Keown w _He iwi kotahi tatou? Nacjonalizm i tożsamość kulturowa w filmie maoryskim_. W pewien sposób powiązany jest z tą problematyką artykuł Russella Cambella _Kiwi facet. Sposób pokazywania męskiej tożsamości Pakeha w filmie nowozelandzkim_, analizujący najważniejsze filmy poruszające tę problematykę - _Sleeping Dogs_, _Smash Palace_ i _Utu_, stanowiące zarazem pierwsze sygnały przemian, które rozpoczęły się w latach 70.
Miłośników kina największego artysty nowozelandzkiego kina – Vincenta Warda(wywiad z reżyserem w "5. Numerze SPLOTU":http://splot.art.pl/aktualnosci/181/splot-wstret-w-wersji-pdf) zainteresuje zapewne artykuł Jonathana Raynera, który twórczość autora _Dojrzewania_ analizuje w kontekście _Raju utraconego_ Johna Miltona. _Raj i piekło. Krajobrazy Vincenta Warda_ to jeden z kilku tekstów,gdzie jak bumerang powraca problem natury, w obecności której biały człowiek Pakeha czuje się wyobcowany. Piękne krajobrazy Nowej Zelandii dla turystów symbolizują raj na ziemi, dla mieszkańców niosą niepokój i poczucie niebezpieczeństwa. Przyroda nie da się bowiem oswoić czy ujarzmić, a zrozumienie praw nią rządzących dostępne jest jedynie pierwszym mieszkańcom wysp. O ciemnej stronie nowozelandzkiego raju opowiada Ian Conrich analizując filmy określane terminem „kiwi gotyk”. W grupie tej, prócz wczesnych filmów Petera Jacksona na czele z _Niebiańskimi istotami_ znalazł się także _Fortepian_ Jane Campion. Z kolei w _Przestrzeń pomiędzy. Kinowe reprezentacje nowozelandzkiego małego miasteczka_ czy _W państwie Boga. Otwarte przestrzenie i nowozelandzki film drogi_ Conrich zwraca uwagę na drugą stronę nowozelandzkiego krajobrazu obecnego w tamtejszej kinematografii.
W drugiej części książki warto również zwrócić uwagę na ciekawą analizę jednego z najważniejszych filmów nowozelandzkich ostatnich lat – _Tylko instynkt_, w której Lawrence McDonald opisuje film Lee Tamahoriego w kontekście zarówno dyskusji wokół samej produkcji, jak i opublikowanej wcześniej książki Alana Duffa. W takim towarzystwie artykuł Lynette Read o tradycji kina artystycznego w Nowej Zelandii na przykładzie filmu _Rain_ Christine Jeffs wypada dość blado, rozmydlając pewne kwestie, ale i tak zwraca uwagę na problem, który dotyczy większości kinematografii narodowych – rozmijania się celów instytucji państwowych i intencji artystów. Z kolei zainteresowanym początkami kinematografii Nowej Zelandii warto polecić tekst o pionierze tamtejszego kina – Rudallu Charlesie Haywardzie.
Choć Nowozelandczycy zapewne pogniewaliby się na takie porównanie, jednak trudno nie zauważyć zarysowujących się podobieństw między historią „kina kiwi” i rozwojem sztuki filmowej w sąsiedniej Australii. Podobne losy i podejmowana problematyka. Obie kinematografie odżyły w latach 70., przetrwały kryzys lat 80., by z początkiem lat 90. znów przypomnieć się światu. Koniec XX wieku to kolejny zastój. W ostatnich latach produkcje z obu krajów coraz częściej pojawiają się zarówno na festiwalach, jak i w regularnej dystrybucji w Stanach Zjednoczonych, a przede wszystkim w Europie. Jednak w o wiele mniejszej Nowej Zelandii wszystkie problemy kumulują się i intensyfikują, stąd ich obserwacja wydaje się tak fascynująca. W dobie dominacji produkcji hollywoodzkiej tym bardziej interesujące wydają się bowiem losy kinematografii narodowych. Tylko, jak słusznie zauważa Ian Conrich w swoim wstępie: „Maoryska czy nowozelandzka tożsamość ukryta pod kulturową charakteryzacją innej narodowości stawia pod znakiem zapytania kwestię rozpoznawalności, ale dowodzi również, jak bardzo ta kwestia może być skomplikowana w definicji kina narodowego”. Autorzy tekstów w książce _Kino Nowej Zelandii_ udowadniają, że kino stanowi dziś lustro, w którym przeglądać się może społeczeństwo, stanowiąc przy okazji źródło wiedzy o przemianach dokonujących się w kulturze i narodzie.
________________________________________________________________________
_Kino Nowej Zelandii_
_Linia Filmowa_, tom 1
tłumaczenie / Kaja Klimek, Jagoda Murczyńska, Iga Noszczyk, Agata Pyzik
projekt okładki i logotypu serii / bartek materka
redaktor serii / kuba mikurda
redaktor tomu / kuba mikurda
współpraca redakcyjna / roman gutek
koordynacja projektu / robert kardzis, karolina więckowska
korekta i adiustacja / kinga surówka, monika ples
skład / marcin hernas
isbn 978-83-61407-21-8
"Korporacja Ha!art":http://ha.art.pl/index.php i "Stowarzyszenie Nowe Horyzonty":http://www.edukacja.nowehoryzonty.pl/edukacja/index.do, Kraków-Warszawa 2009
Oficjalna Premiera książki _Kino Nowej Zelandii_ będzie miała miejsce podczas "9. MFF Era Nowe Horyzonty":http://www.enh.pl/
Zapoznaj się z "fragmentem książki":http://splot.art.pl/e-splot/219/kino-nowej-zelandii-pod-redakcja-iana-conricha
« powrót